othmene
2010-03-31, 11:44
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله ويجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلمه
الحمد لله الذي جعل الان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)تما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء لدينه شرفا , ومعاداة مناوئيه للتوحيد شرطا , وتحمل الأذى في سبيله علامة على صدق الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن والتقوى , والكفر بالعلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)نية واجبا وفرضا , ونشهد أن لا إله إلا الله , وحده لا شريك له , أفلح من باع النفس والما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل له بيعا , والصلاة السلام على سيدنا محمد طيب النسب أصلا وفصلا , الذي ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يغضب إلا إذا ان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)تهكت محارم الله هتكا.
هل يوجد من العلوم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه ولا يعذر في الجهل به ؟
والجواب: نعم … يوجد من العلوم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمه ولا يعذر في الجهل به , وهذا النوع من العلوم سمى الرسول – صلى الله عليه وسلم - طلبه فريضة , أخرج ابن ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)جه في سننه عن أنس بن ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)لك قال: قال رسول الله - صلى الله عليه وسلم -: ( طلب العلم فريضة على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ) .
ولقد سُئل ابن باز – رحمه الله – هذا السؤال ونصه:ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) رأي سما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)حتكم في مسألة العذر بالجهل ، وخاصة في أمر العقيدة ، وضحوا لنا هذا الأمر جزاكم الله خيرا؟
فأجاب:
وجوب تعلم العقيدة
العقيدة أهم الأمور وهي أعظم واجب ، وحقيقتها : الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر وبالقدر خيره وشره ، والإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بأنه سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه هو المستحق للعبادة ، والشهادة له بذلك وهي شهادة أن لا إله إلا الله يشهد المؤمن بأنه لا معبود حق إلا الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه وتعالى ، والشهادة بأن محمدا رسول الله أرسله الله إلى الثقلين الجن والإنس وهو خاتم الأنبياء كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هذا لا بد منه ، وهذا من صلب العقيدة ، فلا بد من هذا في حق الرجال والنساء جميعا ، وهو أساس الدين وأساس الملة ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أخبر الله به ورسوله من أمر القيامة ، والجنة والنار ، والحساب والجزاء ، ونشر الصحف ، وأخذها باليمين أو الشما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، ووزن الأعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل . . . إلى غير ذلك مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جاءت به الآيات القرآنية والأحاديث النبوية .
متى يكون الجهل عذرا ومتى لا يكون؟
فالجهل بهذا لا يكون عذرا بل يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلم هذا الأمر وأن يتبصر فيه ، ولا يعذر بقوله إني جاهل بمثل هذه الأمور ، وهو بين المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين وقد بلغه كتاب الله وسنة نبيه عليه الصلاة والسلام ، وهذا يسمى معرضا ، ويسمى غافلا ومتجاهلا لهذا الأمر العظيم ، فلا يعذر ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قال الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :" أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا" , وقال سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :"وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ٌ لا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ وقال تعالى في أمثالهم : إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ" , إلى أمثال هذه الآيات العظيمة التي لم يعذر فيها سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه الظالمين بجهلهم وإعراضهم وغفلتهم ، أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بعيدا عن المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين في أطراف البلاد التي ليس فيها مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ون ولم يبلغه القرآن والسنة - فهذا معذور ، وحكمه حكم أهل الفترة إذا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت على هذه الحالة الذين يمتحنون يوم القيامة ، فمن أجاب وأطاع الأمر دخل الجنة ومن عصا دخل النار.
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المسائل التي قد تخفى في بعض الأحيان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على بعض الناس كبعض أحكام الصلاة أو بعض أحكام الزكاة أو بعض أحكام الحج ، هذه قد يعذر فيها بالجهل .
ولا حرج في ذلك ؛ لأنها تخفى على كثير من الناس وليس كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واحد يستطيع الفقه فيها ، فأمر هذه المسائل أسهل .
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو حكم التفقه في الدين؟
والواجب على المؤمن أن يتعلم ويتفقه في الدين ويسأل أهل العلم ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قال الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :" فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ" ويروى عنه عليه الصلاة والسلام أنه قال لقوم أفتوا بغير علم:" ألا سألوا إذ لم يعلموا إنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شفاء العي السؤال"
وقال عليه الصلاة والسلام :"من يرد الله به خيرا يفقهه في الدين"
فالواجب على الرجال والنساء من المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين التفقه في الدين ؛ والسؤال عما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أشكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليهم ، وعدم السكوت على الجهل ، وعدم الإعراض ، وعدم الغفلة ؛ لأنهم خلقوا ليعبدوا الله ويطيعوه سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه وتعالى ولا سبيل إلى ذلك إلا بالعلم ، والعلم لا يحصل بالغفلة والإعراض ؛ بل لا بد من طلب للعلم ، ولا بد من السؤال لأهل العلم حتى يتعلم الجاهل .(أ.هـ) .
والمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا بد أن يسير في الطريق إلى الله على بصيرة , والبصيرة لا تكون إلا بطلب العلم , قال الله تعالى:"قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)َ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (108)"(يوسف).
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو العلم الواجب على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمه؟
وفرض العين من العلم ينقسم إلى ثلاثة أقسام وهى:
1 ــ العلم الواجب العيني العام: والذي يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على جميع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين المكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)فين في كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) زما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن ومكان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search). و هذا القسم والذي بعده يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ابتداء.
2 ــ العلم الواجب العيني الخاص:وهذا يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أحد بحسب ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يزاوله من عمل أو ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يمتهنه من مهنة، ولهذا فهو يختلف من شخص لآخر.
3 ــ العلم بأحكام النوازل: التي يبتلى بها، وهذه يستفتي فيها عندما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تقع.
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) القسم الأول وهو: العلم الواجب العيني العام
فما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه فيه هو:
1 ــ معرفة أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإسلام الخمسة، ومنها فهم معنى الشهادتين.
2 ــ معرفـة أركــان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيمـان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الستــة.
3 ــ معرفة أقسام التوحيد وشروط صحته.
4 ــ معرفة نواقض الإسلام، وأن الكفر بالطاغوت بأنواعه شرط لصحة الإسلام.
5 ــ معرفـة عبــادات القلـب الواجبـة.
6 ــ حفظ سورة الفاتحة: لأنها من أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الصلاة.
7 ــ معرفة أحكام الطهارة: على الوجه الذي تصح به طهارته لا ليفتي فيها.
8 ــ معرفة أحكام الصلاة: على الوجه الذي تصح به صلاته لا ليفتي فيها.
9 ــ معرفة أحكام الصيام: على الوجه الذي يصح به صيامه لا ليفتي فيها.
10 ــ معرفة أحكام الجنائز: لربما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تتعين عليه في وقتٍ ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search).
11 ــ معرفة شروط وجوب الحج: فإذا وجـب عليه تعلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يلزمـه من أحكامــه.
12 ــ معرفة الواجبات والآداب الشرعية المتعيّنة.
13 ــ معرفة المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت من الأقوال والأفعال ، ومن الأطعمة والأشربة والألبسة، والمحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت من الوظائف وطرق المكاسب، وغيرها من المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت.
14 ــ معرفة وجوب التوبة من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ذنب ظاهر أو باطن، ومعرفة شروط صحة التوبة.
قال ابن عبد البر في كتابه " جامع بيان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) العلم وفضله":
عن علي بن الحسن بن شقيق قال : قلت لابن المبارك : ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الذي لا يسع المؤمن من تعليم العلم إلا أن يطلبه ؟ وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الذي يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلمه؟ قال : « لا يسعه أن يقدم على شيء إلا بعلم ولا يسعه حتى يسأل ».
العلم فرض عين وفض كفاية
قال أبو عمر :
« قد أجمع العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء على أن من العلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو فرض متعين على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) امرئ في خاصة نفسه ومنه ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو فرض على الكفاية إذا قام به قائم سقط فرضه عن أهل ذلك الموضع واختلفوا في تلخيص ذلك.
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه
والذي يلزم الجميع فرضه من ذلك ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع الإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله من جملة الفرائض المفترضة عليه نحو الشهادة باللسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) والإقرار بالقلب بأن الله وحده لا شريك له ولا شبه له ولا مثل له ( لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا أحد ) خالق كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيء وإليه يرجع كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيء ، المحيي المميت الحي الذي لا يموت عالم الغيب والشهادة هما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عنده سواء لا يعزب عنه مثقال ذرة في الأرض ولا في السما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء هو الأول والآخر والظاهر والباطن ، والذي عليه جما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة أهل السنة والجما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة أنه لم يزل بصفاته وأسما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ئه , ليس لأوليته ابتداء ولا لآخريته ان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)قضاء ، هو على العرش استوى .
والشهادة بأن محمدا عبده ورسوله وخاتم أنبيائه وأن البعث بعد الموت للمجازاة بالأعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، والخلود في الآخرة لأهل السعادة بالإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن والطاعة في الجنة ، ولأهل الشقاوة بالكفر والجحود في السعير حق , وأن القرآن كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ام الله وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فيه حق من عند الله , يلزم الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بجميعه ، واستعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل محكمه.
وأن الصلوات الخمس فريضة ويلزمه من علمها علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا تتم إلا به من طهارتها وسائر أحكامها وأن صوم رمضان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فرض ، ويلزمه علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يفسد صومه ، وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يتم إلا به ، وإن كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ذا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، وقدرة على الحج لزمه فرضا أن يعرف ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تجب فيه الزكاة ومتى تجب وفي كم تجب؟ ولزمه أن يعلم بأن الحج عليه فرض مرة واحدة في دهره إن استطاع السبيل إليه.
إلى أشياء يلزمه معرفة جملها ولا يعذر بجهلها نحو تحريم الزنا وتحريم الخمر وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الخنزير وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الميتة ، والأنجاس كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها , والسرقة والربا , والغصب والرشوة في الحكم ، والشهادة بالزور ، وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أموال الناس بالباطل وبغير طيب من أنفسهم , إلا إذا كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيئا لا يتشاح فيه ولا يرغب في مثله ، وتحريم الظلم كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه , وهو كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) منع الله عز وجل منه ورسوله - صلى الله عليه وسلم - وتحريم نكاح الأمهات والبنات والأخوات ومن ذكر معهن ، وتحريم قتل النفس المؤمنة بغير حق ، وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مثل هذا كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قد نطق به الكتاب وأجمعت الأمة عليه .
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من العلم فرض كفاية
ثم سائر العلم ، وطلبه والتفقه فيه وتعليم الناس إياه وفتواهم به في مصالح دينهم ودنياهم والحكم به بينهم فرض على الكفاية , يلزم الجميع فرضه , فإذا قام به قائم سقط فرضه عن الباقين بموضعه لا خلاف بين العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في ذلك وحجتهم فيه قول الله عز وجل ( فلولا نفر من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين ولينذروا قومهم إذا رجعوا إليهم) قال أبو عمر : ورد السلام عند أصحابنا من هذا الباب فرض على الكفاية لقول رسول الله - صلى الله عليه وسلم - : « وإن رد السلام واحد من القوم أجزأ عنهم » ومن هذا الباب: أيضا تكفين الموتى وغسلهم ، والصلاة عليهم ، ومواراتهم ، والقيام بالشهادة عند الحكام فإن كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الشاهدان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عدلين ، ولا شاهد له غيرهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعين الفرض عليهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ، وصار من القسم الأول ، ومن هذا الباب: عند جما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة من أهل العلم ، الأذان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) في الأمصار ، وقيام رمضان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ، وأكثر الفقهاء يجعلون ذلك سنة وفضيلة ، وقد ذكر قوم من العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في هذا الباب: عيادة المريض ، وتشميت العاطس قالوا : هذا كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه فرض على الكفاية
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هي الكتب التي ينصح بها لتعلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله؟
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الكتب التي نوصي بها ليتعلم منها المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هذه الموضوعات فهى:
1 ــ كتاب (العقيدة الواسطية) لابن تيمية، أو كتاب (لُمعة الاعتقاد) لابن قدامة المقدسي، ويتعلم الموحد منهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search): أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن الستة.
2 ــ كتاب (التوحيد حق الله على العبيد) وكتاب (كشف الشبهات في التوحيد) وكتاب (الأصول الثلاثة وأدلتها)، كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها لمحمد بن عبد الوهاب , وهذه الكتب يتعلم الموحد منها: معنى الشهادتين وأقسام التوحيد ونواقض الإسلام وعبادات القلب الواجبة.
3 ــ كتاب (العُدة شرح العمدة) لبهاء الدين المقدسي 624 هـ، وكتاب (العدة) شرح لكتاب (العمدة) للموفق بن قدامة الحنبلي 620 هـ ، وهذا الكتاب يتعلم منه الموحد: الأحكام الفقهية الواجبة، وهى أحكام الطهارة والصلاة والجنائز والزكاة والصيام والحج والجهاد، وذلك على النحو الذي أشرنا إليه أعلاه.
4 ــ كتــاب (ريــاض الصالحــين) للنووي ويتعلم منه الموحد عبـادات القلــب الواجبـة: (وهى في خُمسِه الأول تقريبا) ، ودراسة المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت: (وهى في خُمسِه الأخير تقريبا) , ودراسة الواجبات والآداب الشرعية: (وهى في بقية الكتاب) ، ودراسة شروط التوبة :(وهى في أول الكتاب).
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) القسم الثان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ي وهو: العلم الواجب العيني الخاص
فيجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على الشخص ألا يقدم على عمل إلا بعد معرفة حكمه وفقه تأديته بالرجوع إلى نصوص الوحيين وشروح العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء عليها , فمن وجبت عليه الزكاة: وجب عليه أن يتعلم أحكامها , ومن استطاع الحج وملك مؤنته وتكاليفه: وجب عليه أن يتعلم فقهه قبل أن يحج , والطبيب يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يلم بأحكام الشرع في المجال الطبي والتي يحتاجها ليعرف ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجوز وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يجوز من المما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)رسات الطبية من حيث العلاج والتداوي والعمليات التجميلية والجراحية ونقل الأعضاء وغير ذلك ، والقاضي: لا بد أن يكون ملما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بعلم القضايا التي يطلب منه أن يقضي فيها , فمثلا: من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ف بالقضاء بين الناس في مجال الدما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء لا بد أن يكون ملما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بفقه العقوبات والدما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في الشريعة وهكذا … ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن المشتغل بالتجارة: لا بد أن يتعلم فقهها , بل يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه ذلك وجوبا عينيا , والمشتغل بالجهاد: يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلم فقهه , والإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المقبل على الزواج: لا بد عليه أن يتعلم فقه الزواج كذلك , وكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من اشتغل بعمل وجب عليه أن يتعلم فقهه الشرعي.
والقسم الثالث وهو: العلم بأحكام النوازل
فكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من تعرض لمسألة أشكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت عليه أو قضية تلبس حكمها عليه أو نازلة احتاج أن يعرف حكم الله فيها , أو نزاع حصل بينه وبين شخص آخر في أمر ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) , فيجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) في مثل هذه الحالات رد هذه الأمور جميعا إلى أهل العلم العاملين لمعرفة حكم الله فيها , وهذا مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يعرفه (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) و يعمل به وجوبا عينيا , قال الله تعالى :" فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (43) "(النحل) , وقال كذلك"وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)َ إِلَّا قَلِيلًا (83) "(النساء) ,وقال أيضا:"يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (59)"(النساء).
متى يصبح تعلم العلوم الدنيوية فرضا؟
ومن الممكن أن ترقى بعض العلوم الدنيوية إلى درجة فرض الكفاية وذلك كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) نص العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في حق كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) علم يؤدي عدم وجوده بين المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين إلى مشقة ظاهرة في صفوفهم .
ومن الأمثلة على ذلك:علم الصناعات , فالدول التي يسكنها المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ون لا تستطيع الاستغناء عن الغرب أو معارضته لأن جل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يحتاج إليه المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من صناعات يأتي من الغرب .
ومن الأمثلة أيضا:علوم التصنيع العسكري , فعدم وجود مثل هذه العلوم وعدم تحويل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يعلم فيها إلى واقع , أدى إلى امتهان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) العالم للمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين , واعتدائهم على ل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو مقدس بالنسبة لهم .
وهكذا يقال في علم الطب والزراعة وغيرها من العلوم التي سبب عدم وجودها مشقة بالغة على عموم المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين .
وقد قال الشعراوي يوما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) سئل عن الوقت الذي سيصبح للمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين فيه قرار يتخذونه من رؤوسهم فقال:"الذي لا يأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها من فأسه لا يقولها من رأسه" .
حقا: إن تعلم مثل هذه العلوم وتحويلها إلى واقع عملي في بلاد الإسلام سيحول دون أن تكون بلادنا في ذيل الكفار شرقا وغربا , وعندها سنتحكم في قرارنا ولن نخشى من أحد في إصداره.
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو ضابط ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله ويجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه؟
قال ابن القيم –رحمه الله- في "مفتاح دار السعادة" (1\156-157) :
إن العلم بالمفروض تعلمه ضربان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) :
ضرب منه فرض عين لا يسع مسلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله , وهو أنواع :
النوع الاول :علم أصول الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن الخمسة: الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر , فإن من لم يؤمن بهذه الخمسة لم يدخل في باب الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن ولا يستحق اسم المؤمن قال الله تعالى [ولكن البر من آمن بالله واليوم الاخر والملائكة والكتاب والنبيين] , وقال [ومن يكفر بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر فقد ضل ضلالا بعيدا] , ولما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) سأل جبريل رسول الله (صلى الله عليه وسلم) عن الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن فقال {أن تؤمن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر. قال: صدقت} , فالإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بهذه الأصول فرع معرفتها والعلم بها .
النوع الثان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ي : علم شرائع الإسلام واللازم منها علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يخص العبد من فعلها كعلم الوضوء والصلاة والصيام والحج والزكاة وتوابعها وشروطها ومبطلاتها .
النوع الثالث : علم المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت الخمسة التي اتفقت عليها الرسل والشرائع والكتب الإلهية وهي المذكورة في قوله تعالى [قل إنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حرم ربي الفواحش ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ظهر منها وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بطن والإثم والبغي بغير الحق وأن تشركوا بالله ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لم ينزل به سلطان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ا وأن تقولوا على الله ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)لا تعلمون] فهذه محرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واحد في كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حال على لسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) رسول لا تباح قط ولهذا أتى فيها بإنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المفيدة للحصر مطلقا وغيرها محرم في وقت مباح في غيره كالميتة والدم ولحم الخنزير ونحوه فهذه ليست محرمة على الإطلاق والدوام فلم تدخل تحت التحريم المحصور المطلق .
النوع الرابع : علم أحكام المعاشرة والمعاملة التي تحصل بينه وبين الناس خصوصا وعموما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) , والواجب في هذا النوع يختلف باختلاف أحوال الناس ومنازلهم فليس الواجب على الإما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)م مع رعيته كالواجب على الرجل مع أهله وجيرته وليس الواجب على من نصب نفسه لأنواع التجارات من تعلم أحكام البياعات كالواجب على من لا يبيع ولا يشتري إلا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تدعو الحاجة إليه وتفصيل هذه الجملة لا ينضبط بحد لاختلاف الناس في أسباب العلم الواجب وذلك يرجع إلى ثلاثة أصول : اعتقاد وفعل وترك .
فالواجب في الاعتقاد مطابقته للحق في نفسه , والواجب في العمل معرفته وموافقة حركات العبد الظاهرة والباطنة الاختيارية للشرع أمرا وإباحة , والواجب في الترك معرفة موافقة الكف والسكون لمرضات الله.(أ.هـ)
وإن مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يعرفه (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يتعلق بشروط التوحيد ونواقضه , فإن الإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يثبت له إسلام إلا إذا عمل بشروط التوحيد واجتنب نواقضه , فليس المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فقط من نطق بالشهادتين, أو من تسمى بالمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واكتفى بذلك كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يظن الكثيرون .
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته
والحمد لله على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حال
منقووول
الحمد لله الذي جعل الان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)تما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء لدينه شرفا , ومعاداة مناوئيه للتوحيد شرطا , وتحمل الأذى في سبيله علامة على صدق الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن والتقوى , والكفر بالعلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)نية واجبا وفرضا , ونشهد أن لا إله إلا الله , وحده لا شريك له , أفلح من باع النفس والما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل له بيعا , والصلاة السلام على سيدنا محمد طيب النسب أصلا وفصلا , الذي ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يغضب إلا إذا ان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)تهكت محارم الله هتكا.
هل يوجد من العلوم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه ولا يعذر في الجهل به ؟
والجواب: نعم … يوجد من العلوم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمه ولا يعذر في الجهل به , وهذا النوع من العلوم سمى الرسول – صلى الله عليه وسلم - طلبه فريضة , أخرج ابن ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)جه في سننه عن أنس بن ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)لك قال: قال رسول الله - صلى الله عليه وسلم -: ( طلب العلم فريضة على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ) .
ولقد سُئل ابن باز – رحمه الله – هذا السؤال ونصه:ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) رأي سما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)حتكم في مسألة العذر بالجهل ، وخاصة في أمر العقيدة ، وضحوا لنا هذا الأمر جزاكم الله خيرا؟
فأجاب:
وجوب تعلم العقيدة
العقيدة أهم الأمور وهي أعظم واجب ، وحقيقتها : الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر وبالقدر خيره وشره ، والإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بأنه سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه هو المستحق للعبادة ، والشهادة له بذلك وهي شهادة أن لا إله إلا الله يشهد المؤمن بأنه لا معبود حق إلا الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه وتعالى ، والشهادة بأن محمدا رسول الله أرسله الله إلى الثقلين الجن والإنس وهو خاتم الأنبياء كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هذا لا بد منه ، وهذا من صلب العقيدة ، فلا بد من هذا في حق الرجال والنساء جميعا ، وهو أساس الدين وأساس الملة ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أخبر الله به ورسوله من أمر القيامة ، والجنة والنار ، والحساب والجزاء ، ونشر الصحف ، وأخذها باليمين أو الشما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، ووزن الأعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل . . . إلى غير ذلك مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جاءت به الآيات القرآنية والأحاديث النبوية .
متى يكون الجهل عذرا ومتى لا يكون؟
فالجهل بهذا لا يكون عذرا بل يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلم هذا الأمر وأن يتبصر فيه ، ولا يعذر بقوله إني جاهل بمثل هذه الأمور ، وهو بين المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين وقد بلغه كتاب الله وسنة نبيه عليه الصلاة والسلام ، وهذا يسمى معرضا ، ويسمى غافلا ومتجاهلا لهذا الأمر العظيم ، فلا يعذر ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قال الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :" أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا" , وقال سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :"وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ٌ لا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ وقال تعالى في أمثالهم : إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ" , إلى أمثال هذه الآيات العظيمة التي لم يعذر فيها سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه الظالمين بجهلهم وإعراضهم وغفلتهم ، أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بعيدا عن المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين في أطراف البلاد التي ليس فيها مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ون ولم يبلغه القرآن والسنة - فهذا معذور ، وحكمه حكم أهل الفترة إذا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت على هذه الحالة الذين يمتحنون يوم القيامة ، فمن أجاب وأطاع الأمر دخل الجنة ومن عصا دخل النار.
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المسائل التي قد تخفى في بعض الأحيان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على بعض الناس كبعض أحكام الصلاة أو بعض أحكام الزكاة أو بعض أحكام الحج ، هذه قد يعذر فيها بالجهل .
ولا حرج في ذلك ؛ لأنها تخفى على كثير من الناس وليس كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واحد يستطيع الفقه فيها ، فأمر هذه المسائل أسهل .
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو حكم التفقه في الدين؟
والواجب على المؤمن أن يتعلم ويتفقه في الدين ويسأل أهل العلم ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قال الله سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه :" فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ" ويروى عنه عليه الصلاة والسلام أنه قال لقوم أفتوا بغير علم:" ألا سألوا إذ لم يعلموا إنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شفاء العي السؤال"
وقال عليه الصلاة والسلام :"من يرد الله به خيرا يفقهه في الدين"
فالواجب على الرجال والنساء من المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين التفقه في الدين ؛ والسؤال عما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أشكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليهم ، وعدم السكوت على الجهل ، وعدم الإعراض ، وعدم الغفلة ؛ لأنهم خلقوا ليعبدوا الله ويطيعوه سبحان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه وتعالى ولا سبيل إلى ذلك إلا بالعلم ، والعلم لا يحصل بالغفلة والإعراض ؛ بل لا بد من طلب للعلم ، ولا بد من السؤال لأهل العلم حتى يتعلم الجاهل .(أ.هـ) .
والمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا بد أن يسير في الطريق إلى الله على بصيرة , والبصيرة لا تكون إلا بطلب العلم , قال الله تعالى:"قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)َ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (108)"(يوسف).
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو العلم الواجب على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمه؟
وفرض العين من العلم ينقسم إلى ثلاثة أقسام وهى:
1 ــ العلم الواجب العيني العام: والذي يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على جميع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين المكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)فين في كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) زما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن ومكان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search). و هذا القسم والذي بعده يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يتعلمهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ابتداء.
2 ــ العلم الواجب العيني الخاص:وهذا يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أحد بحسب ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يزاوله من عمل أو ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يمتهنه من مهنة، ولهذا فهو يختلف من شخص لآخر.
3 ــ العلم بأحكام النوازل: التي يبتلى بها، وهذه يستفتي فيها عندما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تقع.
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) القسم الأول وهو: العلم الواجب العيني العام
فما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه فيه هو:
1 ــ معرفة أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإسلام الخمسة، ومنها فهم معنى الشهادتين.
2 ــ معرفـة أركــان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيمـان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الستــة.
3 ــ معرفة أقسام التوحيد وشروط صحته.
4 ــ معرفة نواقض الإسلام، وأن الكفر بالطاغوت بأنواعه شرط لصحة الإسلام.
5 ــ معرفـة عبــادات القلـب الواجبـة.
6 ــ حفظ سورة الفاتحة: لأنها من أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الصلاة.
7 ــ معرفة أحكام الطهارة: على الوجه الذي تصح به طهارته لا ليفتي فيها.
8 ــ معرفة أحكام الصلاة: على الوجه الذي تصح به صلاته لا ليفتي فيها.
9 ــ معرفة أحكام الصيام: على الوجه الذي يصح به صيامه لا ليفتي فيها.
10 ــ معرفة أحكام الجنائز: لربما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تتعين عليه في وقتٍ ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search).
11 ــ معرفة شروط وجوب الحج: فإذا وجـب عليه تعلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يلزمـه من أحكامــه.
12 ــ معرفة الواجبات والآداب الشرعية المتعيّنة.
13 ــ معرفة المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت من الأقوال والأفعال ، ومن الأطعمة والأشربة والألبسة، والمحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت من الوظائف وطرق المكاسب، وغيرها من المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت.
14 ــ معرفة وجوب التوبة من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ذنب ظاهر أو باطن، ومعرفة شروط صحة التوبة.
قال ابن عبد البر في كتابه " جامع بيان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) العلم وفضله":
عن علي بن الحسن بن شقيق قال : قلت لابن المبارك : ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الذي لا يسع المؤمن من تعليم العلم إلا أن يطلبه ؟ وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الذي يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلمه؟ قال : « لا يسعه أن يقدم على شيء إلا بعلم ولا يسعه حتى يسأل ».
العلم فرض عين وفض كفاية
قال أبو عمر :
« قد أجمع العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء على أن من العلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو فرض متعين على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) امرئ في خاصة نفسه ومنه ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو فرض على الكفاية إذا قام به قائم سقط فرضه عن أهل ذلك الموضع واختلفوا في تلخيص ذلك.
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه
والذي يلزم الجميع فرضه من ذلك ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع الإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله من جملة الفرائض المفترضة عليه نحو الشهادة باللسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) والإقرار بالقلب بأن الله وحده لا شريك له ولا شبه له ولا مثل له ( لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا أحد ) خالق كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيء وإليه يرجع كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيء ، المحيي المميت الحي الذي لا يموت عالم الغيب والشهادة هما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عنده سواء لا يعزب عنه مثقال ذرة في الأرض ولا في السما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء هو الأول والآخر والظاهر والباطن ، والذي عليه جما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة أهل السنة والجما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة أنه لم يزل بصفاته وأسما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ئه , ليس لأوليته ابتداء ولا لآخريته ان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)قضاء ، هو على العرش استوى .
والشهادة بأن محمدا عبده ورسوله وخاتم أنبيائه وأن البعث بعد الموت للمجازاة بالأعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، والخلود في الآخرة لأهل السعادة بالإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن والطاعة في الجنة ، ولأهل الشقاوة بالكفر والجحود في السعير حق , وأن القرآن كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ام الله وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فيه حق من عند الله , يلزم الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بجميعه ، واستعما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل محكمه.
وأن الصلوات الخمس فريضة ويلزمه من علمها علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا تتم إلا به من طهارتها وسائر أحكامها وأن صوم رمضان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فرض ، ويلزمه علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يفسد صومه ، وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يتم إلا به ، وإن كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ذا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ل ، وقدرة على الحج لزمه فرضا أن يعرف ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تجب فيه الزكاة ومتى تجب وفي كم تجب؟ ولزمه أن يعلم بأن الحج عليه فرض مرة واحدة في دهره إن استطاع السبيل إليه.
إلى أشياء يلزمه معرفة جملها ولا يعذر بجهلها نحو تحريم الزنا وتحريم الخمر وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الخنزير وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الميتة ، والأنجاس كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها , والسرقة والربا , والغصب والرشوة في الحكم ، والشهادة بالزور ، وأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أموال الناس بالباطل وبغير طيب من أنفسهم , إلا إذا كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) شيئا لا يتشاح فيه ولا يرغب في مثله ، وتحريم الظلم كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه , وهو كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) منع الله عز وجل منه ورسوله - صلى الله عليه وسلم - وتحريم نكاح الأمهات والبنات والأخوات ومن ذكر معهن ، وتحريم قتل النفس المؤمنة بغير حق ، وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مثل هذا كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) قد نطق به الكتاب وأجمعت الأمة عليه .
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من العلم فرض كفاية
ثم سائر العلم ، وطلبه والتفقه فيه وتعليم الناس إياه وفتواهم به في مصالح دينهم ودنياهم والحكم به بينهم فرض على الكفاية , يلزم الجميع فرضه , فإذا قام به قائم سقط فرضه عن الباقين بموضعه لا خلاف بين العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في ذلك وحجتهم فيه قول الله عز وجل ( فلولا نفر من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فرقة منهم طائفة ليتفقهوا في الدين ولينذروا قومهم إذا رجعوا إليهم) قال أبو عمر : ورد السلام عند أصحابنا من هذا الباب فرض على الكفاية لقول رسول الله - صلى الله عليه وسلم - : « وإن رد السلام واحد من القوم أجزأ عنهم » ومن هذا الباب: أيضا تكفين الموتى وغسلهم ، والصلاة عليهم ، ومواراتهم ، والقيام بالشهادة عند الحكام فإن كان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الشاهدان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عدلين ، ولا شاهد له غيرهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعين الفرض عليهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ، وصار من القسم الأول ، ومن هذا الباب: عند جما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)عة من أهل العلم ، الأذان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) في الأمصار ، وقيام رمضان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ، وأكثر الفقهاء يجعلون ذلك سنة وفضيلة ، وقد ذكر قوم من العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في هذا الباب: عيادة المريض ، وتشميت العاطس قالوا : هذا كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ه فرض على الكفاية
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هي الكتب التي ينصح بها لتعلم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله؟
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الكتب التي نوصي بها ليتعلم منها المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هذه الموضوعات فهى:
1 ــ كتاب (العقيدة الواسطية) لابن تيمية، أو كتاب (لُمعة الاعتقاد) لابن قدامة المقدسي، ويتعلم الموحد منهما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search): أركان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن الستة.
2 ــ كتاب (التوحيد حق الله على العبيد) وكتاب (كشف الشبهات في التوحيد) وكتاب (الأصول الثلاثة وأدلتها)، كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها لمحمد بن عبد الوهاب , وهذه الكتب يتعلم الموحد منها: معنى الشهادتين وأقسام التوحيد ونواقض الإسلام وعبادات القلب الواجبة.
3 ــ كتاب (العُدة شرح العمدة) لبهاء الدين المقدسي 624 هـ، وكتاب (العدة) شرح لكتاب (العمدة) للموفق بن قدامة الحنبلي 620 هـ ، وهذا الكتاب يتعلم منه الموحد: الأحكام الفقهية الواجبة، وهى أحكام الطهارة والصلاة والجنائز والزكاة والصيام والحج والجهاد، وذلك على النحو الذي أشرنا إليه أعلاه.
4 ــ كتــاب (ريــاض الصالحــين) للنووي ويتعلم منه الموحد عبـادات القلــب الواجبـة: (وهى في خُمسِه الأول تقريبا) ، ودراسة المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت: (وهى في خُمسِه الأخير تقريبا) , ودراسة الواجبات والآداب الشرعية: (وهى في بقية الكتاب) ، ودراسة شروط التوبة :(وهى في أول الكتاب).
أما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) القسم الثان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ي وهو: العلم الواجب العيني الخاص
فيجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على الشخص ألا يقدم على عمل إلا بعد معرفة حكمه وفقه تأديته بالرجوع إلى نصوص الوحيين وشروح العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء عليها , فمن وجبت عليه الزكاة: وجب عليه أن يتعلم أحكامها , ومن استطاع الحج وملك مؤنته وتكاليفه: وجب عليه أن يتعلم فقهه قبل أن يحج , والطبيب يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يلم بأحكام الشرع في المجال الطبي والتي يحتاجها ليعرف ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجوز وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يجوز من المما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)رسات الطبية من حيث العلاج والتداوي والعمليات التجميلية والجراحية ونقل الأعضاء وغير ذلك ، والقاضي: لا بد أن يكون ملما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بعلم القضايا التي يطلب منه أن يقضي فيها , فمثلا: من كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ف بالقضاء بين الناس في مجال الدما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء لا بد أن يكون ملما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بفقه العقوبات والدما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في الشريعة وهكذا … ، كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن المشتغل بالتجارة: لا بد أن يتعلم فقهها , بل يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه ذلك وجوبا عينيا , والمشتغل بالجهاد: يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) عليه أن يتعلم فقهه , والإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المقبل على الزواج: لا بد عليه أن يتعلم فقه الزواج كذلك , وكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من اشتغل بعمل وجب عليه أن يتعلم فقهه الشرعي.
والقسم الثالث وهو: العلم بأحكام النوازل
فكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من تعرض لمسألة أشكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت عليه أو قضية تلبس حكمها عليه أو نازلة احتاج أن يعرف حكم الله فيها , أو نزاع حصل بينه وبين شخص آخر في أمر ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) , فيجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) في مثل هذه الحالات رد هذه الأمور جميعا إلى أهل العلم العاملين لمعرفة حكم الله فيها , وهذا مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يعرفه (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) و يعمل به وجوبا عينيا , قال الله تعالى :" فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (43) "(النحل) , وقال كذلك"وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)َ إِلَّا قَلِيلًا (83) "(النساء) ,وقال أيضا:"يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا (59)"(النساء).
متى يصبح تعلم العلوم الدنيوية فرضا؟
ومن الممكن أن ترقى بعض العلوم الدنيوية إلى درجة فرض الكفاية وذلك كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) نص العلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ء في حق كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) علم يؤدي عدم وجوده بين المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين إلى مشقة ظاهرة في صفوفهم .
ومن الأمثلة على ذلك:علم الصناعات , فالدول التي يسكنها المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ون لا تستطيع الاستغناء عن الغرب أو معارضته لأن جل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يحتاج إليه المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) من صناعات يأتي من الغرب .
ومن الأمثلة أيضا:علوم التصنيع العسكري , فعدم وجود مثل هذه العلوم وعدم تحويل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يعلم فيها إلى واقع , أدى إلى امتهان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) العالم للمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين , واعتدائهم على ل ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو مقدس بالنسبة لهم .
وهكذا يقال في علم الطب والزراعة وغيرها من العلوم التي سبب عدم وجودها مشقة بالغة على عموم المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين .
وقد قال الشعراوي يوما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) سئل عن الوقت الذي سيصبح للمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ين فيه قرار يتخذونه من رؤوسهم فقال:"الذي لا يأكل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ها من فأسه لا يقولها من رأسه" .
حقا: إن تعلم مثل هذه العلوم وتحويلها إلى واقع عملي في بلاد الإسلام سيحول دون أن تكون بلادنا في ذيل الكفار شرقا وغربا , وعندها سنتحكم في قرارنا ولن نخشى من أحد في إصداره.
ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) هو ضابط ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يسع المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله ويجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تعلمه؟
قال ابن القيم –رحمه الله- في "مفتاح دار السعادة" (1\156-157) :
إن العلم بالمفروض تعلمه ضربان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) :
ضرب منه فرض عين لا يسع مسلما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) جهله , وهو أنواع :
النوع الاول :علم أصول الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن الخمسة: الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر , فإن من لم يؤمن بهذه الخمسة لم يدخل في باب الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن ولا يستحق اسم المؤمن قال الله تعالى [ولكن البر من آمن بالله واليوم الاخر والملائكة والكتاب والنبيين] , وقال [ومن يكفر بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر فقد ضل ضلالا بعيدا] , ولما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) سأل جبريل رسول الله (صلى الله عليه وسلم) عن الإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن فقال {أن تؤمن بالله وملائكته وكتبه ورسله واليوم الآخر. قال: صدقت} , فالإيما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ن بهذه الأصول فرع معرفتها والعلم بها .
النوع الثان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ي : علم شرائع الإسلام واللازم منها علم ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يخص العبد من فعلها كعلم الوضوء والصلاة والصيام والحج والزكاة وتوابعها وشروطها ومبطلاتها .
النوع الثالث : علم المحرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت الخمسة التي اتفقت عليها الرسل والشرائع والكتب الإلهية وهي المذكورة في قوله تعالى [قل إنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حرم ربي الفواحش ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ظهر منها وما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) بطن والإثم والبغي بغير الحق وأن تشركوا بالله ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لم ينزل به سلطان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ا وأن تقولوا على الله ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)لا تعلمون] فهذه محرما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)ت على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واحد في كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حال على لسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) رسول لا تباح قط ولهذا أتى فيها بإنما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) المفيدة للحصر مطلقا وغيرها محرم في وقت مباح في غيره كالميتة والدم ولحم الخنزير ونحوه فهذه ليست محرمة على الإطلاق والدوام فلم تدخل تحت التحريم المحصور المطلق .
النوع الرابع : علم أحكام المعاشرة والمعاملة التي تحصل بينه وبين الناس خصوصا وعموما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) , والواجب في هذا النوع يختلف باختلاف أحوال الناس ومنازلهم فليس الواجب على الإما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search)م مع رعيته كالواجب على الرجل مع أهله وجيرته وليس الواجب على من نصب نفسه لأنواع التجارات من تعلم أحكام البياعات كالواجب على من لا يبيع ولا يشتري إلا ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) تدعو الحاجة إليه وتفصيل هذه الجملة لا ينضبط بحد لاختلاف الناس في أسباب العلم الواجب وذلك يرجع إلى ثلاثة أصول : اعتقاد وفعل وترك .
فالواجب في الاعتقاد مطابقته للحق في نفسه , والواجب في العمل معرفته وموافقة حركات العبد الظاهرة والباطنة الاختيارية للشرع أمرا وإباحة , والواجب في الترك معرفة موافقة الكف والسكون لمرضات الله.(أ.هـ)
وإن مما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يجب (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) مسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) أن يعرفه (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) ما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يتعلق بشروط التوحيد ونواقضه , فإن الإنسان (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) لا يثبت له إسلام إلا إذا عمل بشروط التوحيد واجتنب نواقضه , فليس المسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) فقط من نطق بالشهادتين, أو من تسمى بالمسلم (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) واكتفى بذلك كما (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) يظن الكثيرون .
والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته
والحمد لله على كل (http://www.maktoobblog.com/search?s=%D9%85%D8%A7+%D9%8A%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9 %86+%D9%8A%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%87+%D9%83%D9%84+%D 9%85%D8%B3%D9%84%D9%85&button=&gsearch=2&utm_source=related-search-blog-2010-03-30&utm_medium=body-click&utm_campaign=related-search) حال
منقووول